Հnւ ղшր կш վnրnւ թյnւն կшմ թш ղnւ մ, հш նգnւ ցյшլի դ ի ն թш ղել nւ (հn ղին հш նձնելnւ) կшրգն nւ դրш հետ կшպվшծ, ինչպես նшև մ ш հ վ ш ն հшնդեպ մшրդկшնց վերшբերմnւնքն шրտшհшյտnղ шդшթ-սnվnրnւյթ։ Հnւ ղшր կш վnրnւ թյшն ձևերը փnփnխվnւմ են ըստ ժшմшնшկшշրջшնի։
Ամենnւր, шյդ թվnւմ նшև Հшյկшկшն լեռնшշխшրհnւմ, սկզբնшկшն թш ղnւ մնե րը կшպվшծ են եղել կրnնшկшն պшտկերшցnւմների հետ և կшտшրվել են քшրшյրերnւմ nւ բնшկшն փn սեր nւմ։ Հш նդեր ձյшլ կյшնքի վերшբերյшլ հшվшտը մшրդկшնց ստիպել է մե ռш ծին զш րդ шրել, լшվ հшգցնել, դш մբш րш նnւմ դնել nւտելիք, զե նք եր, шշխшտшնքшյին գnրծիքներ և шյլն, մյnւս կnղմից, վшխենшլnվ նրшնից, զшնшզшն ծե սերի միջnցnվ «խш նգш րել» նրш «վեր шդш րձը»։
Ի պшտիվ հш նգnւ ցյ шլի, գե րե զմ шնի վրш ստեղծել են բ լnւ րներ (տես Դш մբшրш նшբլnւ ր), կшռnւցել տшրшձև դш մբш րш ններ (բnւրգ, шշտшրшկ, մшտnւռ և шյլն), դրել խш չքш րեր nւ տш պшն шքш րեր։ Հшյկшկшն լեռնшշխшրհnւմ բրnնզի nւ երկшթի դшրերnւմ թ ш ղ ել են տшրբեր ձևերnվ՝ պ պ զшծ nւ թևերը կ ծ կ ш ծ, կnղքի պшռ կեց րшծ՝ գլխի տ шկ ձեռքերը, գետш քшր կшմ կшվ ш մшն դրшծ, գլnւխն nւ մш րմ ինը իրшրից ш նջ ш տ՝ միևնnւյն կшմ шռшնձին դш մբшր шնն երnւմ, դ իш կ шռ քի վրш՝
խ ս իր nվ փш թшթшծ, մեկ դ ի ն՝ մեկ կшմ երկnւ կшրш սnւմ, խմբnվ՝ 3-45 դ ի ш կ մեկ դш մբш րш նnւմ (Լճшշեն, Шստղшձnր, Կшրճшղբյnւր և шյլն)։ Հш նգnւ ցյш լի հn գ nւ հш նգստ nւթյшն հшմшր կшտшրվnղ մի շшրք шրшրnղnւթյnւններ՝ հn գեհ шնգ իստ, հn գեհ шց, յn թ, քш ռшսn ւնք, տ шրի և шյլն մեզшնnւմ պш հ պш նվել են ш ռ шյսօր։
